Denk & Beslis mee over zaken die
er toe doen op jouw Schiermonnikoog

Resultaten enquête Dark Sky Schiermonnikoog

5 jaar geleden
Geen reacties

Schiermonnikoog is één van de donkerste plekken van Nederland. Tijdens een heldere nacht levert dat een schitterende sterrenhemel op. In het kader van het project Dark Sky besteden we binnen het Nationaal Park de komende tijd extra aandacht aan duisternis op het eiland. Daarom stuurden we eind november een enquête aan onze panelleden om te informeren naar hun ervaringen met licht en donker op het eiland en hun mening te horen over de straatverlichting in het dorp en in het buitengebied. 265 van de in totaal 411 panelleden vulden de vragenlijst in. Een kwart van hen woont op het eiland.

Te donker

Het blijkt algemeen bekend dat Schiermonnikoog één van de donkerste plekken van Nederland is. Van de eilander panelleden weet iedereen dit, van de niet eilanders 86%. De meesten geven aan dit ook wel te merken. Een overgrote meerderheid van de panelleden vindt het op Schiermonnikoog niet te donker. 

Op de vraag of er plekken op het eiland zijn waar het ’s avonds of ‘s nachts te donker is benoemen 37 panelleden één of meerdere locaties. De Badweg en enkele streken in het dorp worden meerdere keren genoemd. 

Te licht

Plekken die te licht zijn geeft een ander beeld. Eilanders ervaren dit anders dan niet-eilanders. Van de eilanders vindt bijna de helft dat er plekken op het eiland zijn waar het ’s avonds of ‘s nachts te licht is. Bij de niet eilanders is dit percentage 23%. Plekken waar het volgens de panelleden te licht is zijn onder andere de veerdam, de jachthaven en enkele horeca- en logiesbedrijven in het dorp en aan de Badweg.

Specifieke momenten waarop het volgens het panel te donker of te licht is zijn er minder. Driekwart van het panel beantwoordt deze vragen met een ‘nee’. Slechts 13% van de respondenten beantwoordt deze vragen met een ‘ja’. Te donker is het volgens een aantal van hen in de winter en na 23.00 uur, als de straatverlichting gedeeltelijk gedoofd wordt. Anderen vinden het ’s nachts juist te licht en vinden dat er dan nog meer straatverlichting uit kan.

Straatverlichting

De volgende vragen die we aan het panel stelden gingen over de straatverlichting. De verlichting in het dorp is volgens 69% precies goed. 

In het gebied buiten de dorpskern vindt 42% van de panelleden de straatverlichting precies goed. Ruim een kwart van het panel vindt dat er teveel lantaarns aan zijn tegenover 15% die vindt dat er te weinig verlichting is. De mening van eilanders en niet eilanders is hierover vrijwel gelijk.

De panelleden denken wat verschillend over de straatverlichting in het buitengebied. 36% van de eilanders vindt de verlichting in het buitengebied goed, tegenover 43% van de niet eilanders. Daarnaast geeft 23% van de eilanders aan dat er te weinig licht is. Bij de niet eilanders ligt dit percentage aanmerkelijk lager, namelijk 8%.

Veiligheid wordt zowel in het dorp als in het buitengebied als het belangrijkste aspect van verlichting gezien. In het dorp vindt het panel sfeer ook belangrijk, daarna volgen zo min mogelijk lichthinder en historisch verantwoord.

In het buitengebied vinden ze het naast veiligheid ook belangrijk dat de straatverlichting zo min mogelijk lichthinder veroorzaakt. Enkele panelleden merken op het belangrijk te vinden dat je je goed kunt oriënteren.

Van de eilanders ziet ruim een kwart wel plekken of gebouwen waar de verlichting uitgezet kan worden zonder dat de veiligheid in het geding komt. Bij de niet eilander panelleden ziet 12% mogelijkheden. De meest genoemde plekken zijn de jachthaven, de veerdam na vertrek van de laatste boot, etalages van winkels en sfeerverlichting van horecagelegenheden en logiesverschaffers. Bijna de helft van de eilanders ziet mogelijkheden in het dimmen van verlichting. Hier worden voornamelijk winkels, appartementencomplexen en horecagelegenheden genoemd. 

De komende tijd zullen we met ondernemers in gesprek gaan met als doel de lichtuitstoot te verminderen. In de jachthaven is de hoeveelheid licht in november reeds flink teruggebracht. Op de veerdam is bij wijze van proef een aantal groene lampen geplaatst. Het doel is om op termijn de veerdam en het buitengebied te verlichten met groen/-amberkleurige lampen. Ook wordt de mogelijkheid bekeken of de verlichting op de veerdam op afstand bedienbaar gemaakt kan worden. In het buitengebied zal op een enkele plek een lantaarn worden bijgeplaatst uit het oogpunt van veiligheid en oriëntatie. In de dorpskern handhaaft de gemeente de huidige lantaarns maar zullen de lampen mogelijk vervangen worden door energiezuinige LED-verlichting. Zodra er nieuwe proefopstellingen geplaatst worden zullen we onze panelleden opnieuw raadplegen.

Avond- en nachtactiviteiten

Het bezoekerscentrum organiseert verschillende avond- en nachtactiviteiten, waarbij je kunt kennismaken met het ‘nachtleven’ op het eiland, zoals avondwandelingen en sterren kijken. Het blijkt dat deze activiteiten onder het panel goed bekend zijn, meer dan 80% weet ervan. 

21% van de panelleden heeft wel eens deelgenomen aan een van deze activiteiten. Van hen geeft 39% aan dat ze door deelname aan de excursie anders tegen duisternis zijn gaan aankijken. Ze merken op dat ze donkerte meer zijn gaan waarderen en dat weinig licht zoveel effect heeft op de beleving van duisternis. Het schouwspel van de sterren en de maan boven Schiermonnikoog wordt bijzonder gewaardeerd.

Aan de panelleden die nog nooit hebben deelgenomen aan een avond- of nachtactiviteit vroegen we of ze wel eens zouden willen deelnemen. 79 panelleden geven aan dit te overwegen. 

Suggesties

Tot slot vroegen we aan onze panelleden of ze nog suggesties hebben voor andere activiteiten rondom het thema duisternis. Hierop ontvingen we 46 reacties! Daar zijn we natuurlijk erg blij mee. We noemen hier enkele suggesties: een (eenvoudige) sterrenwacht maken, een workshop sterrenfotografie, dropping voor gezelschappen, nachtsafari met overnachting in de open lucht, vuurtorenexcursies en het inrichten van een nachttuin. 

Ook werd enkele keren vleermuizenexcursies genoemd. Voor deze panelleden hebben we goed nieuws. Het bezoekerscentrum gaat samen met dierecoloog Jasja Dekker de monitoring van en educatie over vleermuizen op Schiermonnikoog opzetten. Hierbij worden zij ondersteund door Natuurmonumenten, het Nationaal Park en het Iepen Mienskipsfûns van de provincie Fryslân. 

Een ander panellid merkte op liever zelf op pad te gaan in plaats van in groepsverband. Op korte termijn zal het Nationaal Park een zogenaamde ‘nachtkaart’ ontwikkelen, waarop plekken vermeld staan waar je de duisternis en het nachtleven het beste kunt beleven. Ook zullen we het komende jaar in kaart brengen of het realiseren van een sterrenwacht en/of nachttuin op Schiermonnikoog haalbaar is.

Mobiel planetarium

Om de beleving van de nacht compleet te maken, komt op woensdag 17 en donderdag 18 april het Kapteyn mobiele planetarium naar het eiland. Dit is een reizend planetarium waarin interactieve films worden geprojecteerd van de sterrenhemel en al het moois in het heelal. Overdag zullen alle leerlingen van de basisschool en het voortgezet onderwijs een voorstelling bezoeken. Speciaal voor de panelleden van Schitterend Schiermonnikoog wordt beide avonden een voorstelling geprogrammeerd. In maart kunnen de panelleden hier een uitnodiging voor tegemoet zien.

Aan het eind van de enquête maakten nog 54 panelleden gebruik van de mogelijkheid een aanvullende opmerking te maken. Enkele eilanders merkten op dat ze graag zouden zien dat Schiermonnikoog vuurwerkvrij werd. Het aanbrengen van bewegingssensoren werd genoemd als extra maatregel om lichthinder te beperken. Ook werd aandacht gevraagd voor oudere bewoners, die in het donker de deur niet meer uit durven te gaan.

Conclusie

Een overgrote meerderheid van het panel vindt het op Schiermonnikoog niet te donker. De Badweg en enkele streken in het dorp zouden volgens sommigen wel wat beter verlicht kunnen worden. Plekken die teveel lichthinder veroorzaken zijn volgens het panel de veerdam, jachthaven en een aantal winkels, restaurants en logiesverschaffers. We zullen de komende tijd met ondernemers in gesprek gaan met als doel de lichtuitstoot te verminderen. In de jachthaven is de hoeveelheid licht in november reeds flink teruggebracht. Op de veerdam is bij wijze van proef een aantal groene lampen geplaatst. Het doel is om op termijn de veerdam en het buitengebied te verlichten met groen/-amberkleurige lampen. In het buitengebied zal op een enkele plek een lantaarn worden bijgeplaatst uit het oogpunt van veiligheid en oriëntatie. In de dorpskern handhaaft de gemeente de huidige lantaarns maar zullen de lampen mogelijk vervangen worden door energiezuinige LED-verlichting. 

De komende tijd staat er bij het bezoekerscentrum vrijwel wekelijks een avondwandeling of excursie sterren kijken op het programma. We zullen bekijken of we het excursieaanbod in de avond kunnen uitbreiden met enkele van de suggesties die door het panel gegeven zijn. In ieder geval zal het komende jaar een project rondom vleermuizen uitgevoerd worden. Als je meer hierover wilt weten of als vrijwilliger wilt helpen bij de monitoring stuur dan een e-mail naar info@schitterendschiermonnikoog.nl

Ook ontwikkelen we een nachtkaart voor mensen die de duisternis liever op eigen gelegenheid beleven, zullen we onderzoeken of het realiseren van een sterrenwacht en/of nachttuin op Schiermonnikoog haalbaar is en komt op 17 en 18 april het Kapteyn mobiele planetarium naar het eiland.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

[bws_google_captcha]